Kultura Bornholmu
Bornholm to nie tylko urokliwa natura, piękna pogoda i mile spędzone wakacje. Wyspa ma również głęboko zakorzenione tradycje kulturalne. Najlepszym tego dowodem jest fakt, że teatr w Rønne, zbudowany w r.1823 to najstarszy czynny do dziś teatr w Danii.
Istnieje tu również wiele amatorskich zespołów muzycznych i teatralnych, odnoszących sukcesy na konkursach amatorskich.
Dumą wyspy jest słynny duński malarz Oluf Høst, którego nastrojowe obrazy podziwiać można w bornholmskim Muzeum Sztuki w Rø oraz znany pisarz Martin Andersen Nexø, którego dom rodzinny w Nexø udostępniony jest zwiedzającym.
Do odwiedzin zaprasza też wiele innych bornholmskich muzeów. Rzemiosło artystyczne na wyspie zapoczątkowane zostało poprzez produkcję tzw. zegarów bornholmskich (przypominają znane w Polsce zegary gdańskie i ich kolekcję można obejrzeć w Muzeum Bornholmu w Rønne).
Dziś tradycję rzemiosła artystycznego podtrzymują licznie tu osiadli twórcy ceramiki artystycznej i szkła artystycznego oraz wyrobów tekstylnych. Prowadzą oni warsztaty, gdzie produkcja wyrobów połączona jest z ich sprzedażą.
Latem wyspa tętni życiem muzycznym, odbywa się tu bowiem wiele festiwali i koncertów muzyki poważnej (wiele z nich w zabytkowych kościołach -rotundach) oraz jazzowych; wszystkie z udziałem czołowych muzyków duńskich i zagranicznych.
Bornholm- wyspa artystów
Bornholm ma wiele przydomków, ale z pewnością zasłużył na miano „wyspy artystów”. Specyficzna atmosfera, niezwykłość krajobrazów, znakomite światło i wreszcie obfitość surowców, które mogą być przedmiotem obróbki, przyciągnęły tu rzesze twórców, również z zagranicy.
W niewielu miejscach Europy znajdziemy tylu artystów – rzeźbiarzy, projektantów biżuterii, ceramiki, szkła, co na Bornholmie, prawdziwej perle Bałtyku.
Już od ponad 100 lat wyspa przyciąga kreatywne dusze – widocznym śladem ich obecności są liczne muzea sztuki i rękodzieła, galerie, miejsca wystawowe i otwarte warsztaty, gdzie można podpatrzeć artystów podczas twórczego procesu. Niesamowitym przeżyciem jest obserwacja produkcji szkła, kształtowanego przez ludzki oddech i dłonie.
Na wyspie rozsiane są liczne pracownie malarskie, rzeźbiarskie, stolarskie, wyrobów tekstylnych, jubilerskich, z granitu, są kuźnie, wytwórnie świec.
Głównymi ośrodkami sztuki i rzemiosła są miasteczka: Gudhjem, Ronne, Svaneke i Allinge-Sandvig. Obecnie działa tu około stu różnych pracowni artystycznych.
Ceramika i szkło artystyczne
Na Bornholmie przeważają pracownie ceramiczne (keramik), działające w oparciu o lokalne złoża gliny. Największą z nich jest pracujące muzeum, urządzone w fabryce wyrobów ceramicznych Hjorths Fabryk w Ronne. W galerii i instytucie sztuki Gronbechs Gard w Hasle zobaczymy to, co najlepsze w ceramice z Bornholmu. Warto zajrzeć do Paradis Keramik w Bodlisker koło Nexo, Helle Lund-Hansen (HEKA Stentoj) w Nexo, Jans Keramik w Dueodde lub do Evy Brandt w Ronne.
Nietrudno jest zachwycić się siłą twórczą artystów i małymi arcydziełami powstającymi w licznych warsztatach szkła artystycznego, gdzie szkło jest formowane tradycyjną metodą – za pomocą ludzkiego oddechu. Wielu twórców otwiera swoje warsztaty dla zwiedzający, by mogli zobaczyć i doświadczyć, jak z połączenia piasku i żaru oraz wyobraźni twórczej i siły ludzkich płuc powstają kunsztowne misy, karafki, kieliszki, świeczniki, biżuteria i niezwykłe ozdoby.
Ważne miejsce na artystycznej mapie wyspie zajmują huty szkół artystycznego (glashytte). Te małe, ale nowocześnie wyposażone pracownie znane są w Europie i poza jej granicami. Wizyta w jednej z hut, gdzie można przyjrzeć się procesowi wytopu i formowania szkła, jest niewątpliwą atrakcją turystyczną.
Tradycje Bornholmu
Noc świętojańska
Na Bornholmie kultywowany jest jeden prastary zwyczaj typowy zwłaszcza dla mieszkańców Skandynawii, a mianowicie palenie ognisk w czasie najkrótszej letniej nocy. Duże ogniska płoną wtedy na wybrzeżach w pobliżu większości osad ludzkich. Tradycja sięga głęboko w czasy pogańskie, jednak współcześni Skandynawowie z wielkim wdziękiem potrafią dać Jesu Krist świeczkę, a Odynowi i Thorowi solidne ognisko.
Røgeri- wędzarnie na Bornholmie
Drugą starannie kultywowaną tradycją jest rytuał wędzenia śledzi. Tylko na Bornholmie przetrwało tak wiele wędzarni- røgeri. W kilku knajpkach zlokalizowanych przy wędzarniach można wykupić prawo do czegoś w rodzaju szwedzkiego stołu (Fiskebuffet). Suma 120-180 DK daje prawo do nieograniczonej ilościowo wyżerki, komponowanej z kilkudziesięciu różnych dań i przekąsek.
Klienci popuszczają pasa, jednak rzadko komu udaje się narazić gospodarzy na straty, a jak jeszcze gość pozwoli sobie na duże piwo (płatne osobno) to już nie ma żadnych szans w tej konkurencji. Piwo często serwuje się wg tradycyjnych miar pojemności, duże piwo zawiera kwartę czyli około jednego litra złocistego trunku.
Krolle Bolle
Według lokalnych podań, opiekuńczym duszkiem wyspy jest mały i poczciwie wyglądający troll zwany Krølle Bølle. Mieszka on wraz ze swa rodziną: tatą Bobbarækusem, mamą Bobbasiną i siostrą Krølle-Borrą w lesie Langebjerg, niedaleko ruin zamku Hammershus. Jest małym psotnikiem, płatającym pod osłoną nocy - wraz z całą swą rodziną - nieustanne figle gospodarzom bornholmskim, ale i jednocześnie lojalnym obrońcą wyspy.
Według miejscowej legendy, podczas najazdu Szwedów na wyspę, dzielny troll postraszył ich tak bardzo, że ci w popłochu zawrócili do Szwecji. Obecnie Krølle Bølle przemienił się w symbol wyspy i ulubieńca najmłodszych turystów odwiedzających Bornholm (są tu nawet pyszne lody noszące nazwę Krølle Bølle, choć według legendy sam troll woli kisiel z czarnych jagód) - oraz jakże miłą z niej pamiątką. Pozwólmy sobie jednak wierzyć, że Krølle Bølle w dalszym ciągu zerka swym czujnym i opiekuńczym okiem na wyspę, jej gości i jej mieszkańców.....
Rękodzieło na Bornholmie
W kilkunastu miejscowościach wyspy przetrwały zabytkowe warsztaty i manufaktury, gdzie kultywuje się stare technologie i wytwarza unikalne produkty. „Specjalnością domu” są niewielkie precjoza wykonywane z miejscowego granitu lub drewna.
